'Türkiye'nin özgürlük ve demokrasi karnesi yine kırıkla dolu'
Freedom House'nin 2020 yılı raporuna göre, Türkiye, Mali’den sonra, son 10 yıl içinde özgürlükler ve demokrasi açısından en büyük gerileme görülen ikinci ülke konumunda.
Freedom House, COVID-19 pandemisinin damga vurduğu 2020 yılında ülkelerdeki özgürlük ve demokrasi durumuyla ilgili raporunu yayınladı. Türkiye’nin Mali’den sonra son 10 yıl içinde özgürlükler ve demokrasi açısından en büyük gerileme görülen ikinci ülke olarak yer aldığı rapora göre dünya genelinde son 15 yıldır, demokrasi karnesi kötüleşen ülkelerin sayısı, iyileşme görülen ülkelerin sayısının çok üzerinde.
Raporun Türkiye bölümünde AK Partili Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Türk siyasetinde önemli bir güç sahibi olmaya devam ettiği, ancak 2019 yılındaki yerel seçimlerde muhalefet partilerinin kazandığı zaferin ve COVID-19 salgınının zorda olan ekonomi üzerindeki etkisinin hükûmeti muhalefetin baskılanmasına ve kamuoyunda tartışmaların kısıtlanmasına teşvik ettiği savunuldu. Salgınla ilgili bağımsız veri paylaşan sağlık profesyonellerine karşı cezai soruşturma açılması ve COVID-19’la ilgili paylaşımlar nedeniyle yapılan tutuklamalar, raporda değinilen olumsuz gelişmeler arasında.
HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş ve iş insanı Osman Kavala’nın AİHM kararlarına rağmen serbest bırakılmaması da raporda Türkiye’nin demokrasi ve özgürlükler notunu kıran unsurlar arasında. Rapora göre, hükümetin şeffaflığı, siyasi çoğulculuk ve katılım, Türkiye’nin notunun en kırık olduğu unsurlar.
"Bağımsız medya baskı altında"
Raporda, "Ana akım medya, özellikle de televizyon yayıncıları sık sık benzer manşetlerle hükümetin duruşunu yansıtıyor, bazı bağımsız gazete ve internet sitelerinin faaliyetleri sürse de büyük baskı altında." denildi. Rapora göre vatandaşlar ise görüşlerini yakın çevrelerinde açık bir şekilde dile getirse de sosyal medyadaki paylaşımları ya da kamuoyunda söylediklerine dikkat ediyor.
“Askeri güç kullanımı demokratik değerlerdeki çürümeden”
Freedom House, raporda Türkiye'nin de içinde bulunduğu bölgede, otoriter yönetimlerin güçlenmesinin ve uluslararası sahnede demokrasilerin etkisinin azalmasının, insan hayatı ve güvenlik konusunda somut etkileri olduğu, siyasi anlaşmazlıklarda çözüm için sık sık askeri güce başvurulmasının da bu sonuçlardan biri olduğu belirtiliyor. Otoriter devletlerin askeri güç kullanmasının dünya genelinde demokratik normlarda yaşanan çürümenin bir sonucu olduğu değerlendirmesi yapılan raporda, Türkiye’nin Libya ve Dağlık Karabağ gibi ihtilaflardaki askeri katılımına da değiniliyor.
Freedom House raporunda ‘özgür’ kategorisinde 2005 yılında 89 ülke varken, 2020’de bu sayı 82’ye geriledi. “Özgür değil” kategorisinde ise 2005’te sadece 45 ülke varken, 2020 itibariyle bu rakam 54’e yükseldi. ABD de son on yılda 11 puan gerileyerek demokrasisi en kötüleşen gelişmiş ülkelerden biri olarak yer aldı. Siyasi yolsuzluklar ve çıkar çatışmaları, hükümette şeffaflığın yeterli olmaması ve göçmen politikaları bu puanlardaki düşüşün ana nedenleri olarak gösterildi. Rapora göre pandemi de demokrasiye darbe vurdu. COVID-19 pandemisi Cezayir, Macaristan, El Salvador ve Filipinler gibi ülkelerde hükümetler tarafından sivil özgürlükleri sınırlamanın bahanesi olarak kullanıldı.
